VERGİ KAÇAKÇILIĞI SUÇLARINDA HAPİS CEZALARINDA CEZAEVİ VE HAPİS YOLU GÖZÜKÜYOR

VERGİ KAÇAKÇILIĞI SUÇLARINDA HAPİS CEZALARINDA CEZAEVİ VE HAPİS YOLU GÖZÜKÜYOR

Dr. Mustafa ALPASLAN

SMMM

Eda KAYA

Denetçi

213 sayılı VUK’na göre, vergi kaçakçılığı suçlarında bazı durumlarda hapis cezası paraya çevrilemeyeceği gibi bu suçlar nedeniyle cezaevine gitmekten başka yol bulunmamaktadır. Başka bir ifade ile, 213 sayılı VUK’nun 359. maddesinin (b) fıkrasındaki suçlar için öngörülen en alt sınır 3 yıl olduğundan bu suçlar ve buna ilişkin hapis cezaları ertelenmemektedir.

Buna göre, yasa’nın 359. maddesinde, “kaçakçılık suçu” sayılan fiiller, aşağıdaki gibi özetlenebilir:

I-KAÇAKÇILIK SUÇU SAYILAN FİİLLER NELERDİR?

a) Defter ve kayıtlarda, hesap ve muhasebe hilesi yapanlar,

b) Gerçek olmayan kişiler adına hesap açanlar,

c) Çift defter kullanıp, asıl deftere yazılması gereken işlemleri, vergi kaybı doğuracak şekilde başka deftere, belgeye ya da kayıt ortamına kaydedenler,

d) Defter ve belgeleri tahrif edenler veya gizleyenler,

e) Kapsamı itibariyle yanıltıcı belge düzenleyenler veya bu belgeleri kullananlar,

f) Defter ve belgeleri yok edenler,

g) Sahte belge düzenleyenler ya da kullananlar.[1]

II- HAPİS VE PARA CEZASI NELERDİR

Kaçakçılık suçu işleyenlere, hem hapis hem de para cezası uygulanıyor.

1- Hapis Cezası

a) 1-5 no.lu bentlerde yazılı fiilleri işleyenlere 18 aydan 3 yıla,

b) 6 ve 7 no.lu bentlerde yazılı fiilleri işleyenlere 3 yıldan 5 yıla

kadar hapis cezası uygulanıyor.

2- Vergi ve Vergi Cezası

Kaçakçılık suçu halinde, hem vergi hem de verginin 3 katı vergi ziyaı cezası kesiliyor (VUK md. 344).

Kaçakçılık suçu işleyen bir kişi, vergi ve cezalarla ilgili olarak “uzlaşma” talep edemez.

Bu husus, Vergi Usul Kanunu’nun “uzlaşma” ile ilgili ek madde-1’de parantez içi hüküm olarak açıkça belirtilmiş.

Başka bir anlatımla, kaçakçılık suçu nedeniyle hesaplanan vergi ve ceza, uzlaşmadan yani pazarlıklı indirimden yararlandırılmaz.[2]

III- KAÇAKÇILIK SUÇLARINDA HAPİS CEZALARININ PARAYA DÖNÜŞTÜRÜLMESİ HALLERİ

1)3 TEMMUZ 2009 ÖNCESİ DEVRİ

Yukarıda sıralanan fiillerden, 6 ve 7 no.lu bentlerde yer alanlar, 3 yıldan 5 yıla kadar hapis cezasını gerektirdiği için, bu fiiller nedeniyle hükmolunan hapis cezaları, paraya çevrilemediği gibi ertelenmesi de söz konusu olmuyor.

Ancak, 1-5 no.lu bentlerde yer alan fiillerde durum farklıydı. Hapis cezası 1 yıldan 3 yıla kadar olduğu için, 1 yıla kadar olan hasis cezaları paraya çevrilebiliyordu. İki yıla kadar olan hapis cezaları da ertelenebiliyordu.

2) 3 TEMMUZ 2009’DAN İTİBAREN YAPILAN DÜZENLEMELER

5904 sayılı Kanun’un 23. maddesiyle Vergi Usul Kanunu’nun 359. maddesinin (a) fıkrasında yer alan “bir yıldan” ibaresi, “on sekiz aydan” şeklinde değiştirildi.[3]

Yapılan düzenleme ile örneğin muhasebe hilesi yapanlara, çift defter kullananlara, defter ve belgelerini tahrif edenlere, verilen süreye rağmen defter ve belgelerini ibraz etmeyenlere, kapsamı itibariyle yanıltıcı belge düzenleyenlere ya da kullananlara “1 yıldan 3 yıla” kadar uygulanan hapis cezası, “18 aydan 3 yıla” olarak değiştirildi. Böylelikle, bir yıla kadar olan hapis cezalarının paraya çevrilmesi, asgari hapis cezası 18 aya yükseltilmek suretiyle önlendi.[4]

Buna göre örneğin, ücret bordrosunda ödediği ücreti düşük gösteren bir mükellef “muhtevası itibariyle yanıltıcı belge düzenlemiş” sayılacak ve bu fiil nedeniyle 18 aydan üç yıla kadar hapis cezasına hükmolunabilecek.

III-ÇOCUK VE YAŞLILARIN DURUMU NEDİR?

TCK’nun 51. maddesinin 1 nolu bendindeki hükme göre, faile verilen hapis cezası üst sınırı, fiili işlediği sırada; 18 yaşını doldurmamış olan çocuklar ve 65 yaşını bitirmiş yaşlılar için 3 yıl olarak belirlenmiştir.

Bu durumda fiili işlediği sırada 18 yaşını doldurmamış olan çocuklar ile 65 yaşını bitirmiş yaşlılara hükmolunan hapis cezası 3 yıl ve daha aşağı süreli olursa bu cezalar diğer şartların varlığı halinde ertelenebilir.

Şu halde, 213 sayılı VUK’nun 359. maddede (a,b ve c fıkralarında) sayılan bütün vergi kaçakçılık fiillerinin işlenmiş olması sebebiyle verilen hapis cezası, 3 yıl ve daha az süreli olursa, fiili işleyen çocuk veya yaşlı kişinin hapis cezası diğer şartların da varlığı halinde ertelenebilir.[5]

IV-SONUÇ

213 sayılı VUK’nunda düzenlenen vergi kaçakçılık suçları nedeniyle hükmolunan hapis cezalarının TCK’da düzenlenen erteleme hükmü gereği bazı cezaların (2 yıla kadar) ertelenmesi mümkün olmakla beraber 2 yılı geçen cezalar ertelenmemektedir. VUK 359. maddesinin (a) ve (c) fıkralarında belirtilen vergi kaçakçılık suçları nedeniyle mahkemece verilen 2 yıl ve daha az müddetli hapis cezaları erteleme kapsamındadır. Buna karşılık söz konusu maddenin (b) fıkrasındaki vergi kaçakçılık suçları için kanunun öngördüğü hapis cezası alt sınırı 3 yıl olduğundan ve erteleme için hapis cezası süresinin en fazla 2 yıl olması zaruretinden dolayı bu fıkradaki suçlara verilen hapis cezaları erteleme kapsamına girmeyecektir.

Bunun yanı sıra, vergi kaçakçılığı fiilini işlediği sırada 18 yaşını doldurmamış olan çocuklar ile 65 yaşını bitirmiş yaşlılara hükmolunan hapis cezası 3 yıl ve daha aşağı süreli olursa bu ceza, diğer şartların da varlığı halinde TCK’nun 51. maddesi uyarınca ertelenebilecektir.

---

[1] Bu konuda ayrıca Bkz. Şükrü KIZILOT, “Sahte ve Muhteviyatı İtibariyle Yanıltıcı Belge Düzenlenmesi”, (Yayımlanmamış

Doçentlik Tezi) Ankara 1995

[2] Bu konuda geniş bilgi ve ayrıntılı açıklama için Bkz. Şükrü KIZILOT – Zuhal KIZILOT, Vergi İhtilafları ve Çözüm Yolları, Yaklaşım Yayınları, 15. Baskı, Ağustos 2009

[3] Bkz. 03.07.2009 tarih ve 27277z sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.

[4] Şükrü KIZILOT, “Vergi Kaçıran Herkes Hapse Girecek”, Hürriyet, 23.06.2009, s.11

[5] GÜNAY Fehmi, “Vergi Kaçakçılığı Suçlarına Öngörülen Hapis Cezalarının Türk Ceza Kanununda Düzenlenen Erteleme Müessesesi Karşısındaki Durumu”, Vergi Sorunları Dergisi, Eylül 2009, Yıl:32, Sayı:252, s. 103-108